Celem badania była próba oszacowania poziomu funkcjonowania społecznego osób uczestniczących w wieloelementowym systemie rehabilitacji i wsparcia społecznego.

W badaniu wzięły udział 103 osoby przewlekle chore psychicznie korzystające ze środowiskowego programu rehabilitacji i wsparcia społecznego. W skład badanej zbiorowości weszło 56 mężczyzn i 47 kobiet, średnia wieku wynosiła 43 lata, wykształcenie podstawowe miało 48.5%, a średnie i wyższe – 51.5%. Ponad 90% było osobami samotnymi. Na schizofrenię paranoidalną chorowało 82% spośród osób badanych. Wszystkie osoby badane chorowały od dłuższego czasu – średnio od 15 lat. W czasie, gdy było przeprowadzane badanie osoby te nie były w ogóle hospitalizowane. Warto tu zresztą dodać, że w okresie, w którym badani brali udział w środowiskowym systemie wsparcia ich hospitalizacje były wyraźnie rzadsze.

 W badaniach wykorzystano m.in. wywiady indywidualne opracowane specjalnie na jego potrzeby.

1. Okazało się, że badani po większej części dobrze sobie radzą w sytuacjach społecznych, potrafią nawiązywać relacje interpersonalne i realizują je poza domem (np. 41% osób badanych deklarowało satysfakcjonującą wymianę zdań z innymi ludźmi jako występującą  z umiarkowaną częstotliwością a dla 30% osób zdolność do komunikowania była „raczej łatwa”). Można uznać, że wiąże się to z uczestnictwem w programach wsparcia. Jeśli chodzi o kontakty społeczne, najczęściej wybierane były jednak kontakty rodzinne we własnym domu lub w domu krewnych. Warto jednak zaznaczyć, że wśród osób badanych była grupa osób charakteryzujących szczególnie złym funkcjonowaniem społecznym, wycofywaniem się z relacji międzyludzkich i widocznym izolowaniem. Grupa ta wymaga szczególnie dobrze dobranych metod aktywizacji i wsparcia.
2. Spędzanie wolnego czasu po większej części organizowane jest przez ośrodki pomocyśrodowiskowej, przy niewielkiej aktywności ze strony samych zainteresowanych.

Osoby badane samotnie spędzały średnio 2.08 godziny. Ponad 50% deklarowało częste wychodzenie z domu. Badani chętnie korzystali z możliwości zwiedzania lub oglądania wystaw lub ciekawych miejsc (1/4 badanych). Najrzadziej czas spędzany był w takich miejscach, jak dyskoteki, kluby nocne i puby, badani rzadko też brali udział w życiu społeczno-kulturalnym. Najczęściej podejmowaną aktywnością w sferze rozrywki były takie jej formy, które nie wymagają własnej inicjatywy (oglądanie telewizji i słuchanie radia, spacery, chodzenie po mieście i zwiedzanie wystaw). Małym zainteresowaniem cieszyły się podejmowanie aktywności artystycznej i sportowej oraz aktywność hobbystyczna. Pożądane byłoby wspieranie aktywności własnej uczestników i unikanie nadmiernego wyręczania ich w organizowaniu wolnego czasu

1. Jeśli chodzi o samodzielność realizowaną najczęściej deklarowane były: samodzielność w poruszaniu się po mieście, wychodzeniu z domu oraz gospodarowaniu własnym budżetem. Często wspominano też o dbałości o higienę osobistą. Najniżej ocenianą formą aktywności było poszukiwanie pracy. W pewnej sprzeczności z tym stoi ocena własnych możliwości pod względem np. jeżdżenia środkami komunikacji miejskiej, posługiwania się pieniędzmi, gospodarowania pieniędzmi odpowiednio do budżetu, dbałość o higienę osobistą („wcale nie potrafię” – wyniki zazwyczaj pomiędzy 59 i 93%).
2. Pomimo młodego wieku oraz poczucia przydatności zawodowej badani mają znaczne trudności ze znalezieniem pracy ( w sumie 75% uważa się za zdolnych lub warunkowo zdolnych do podjęcia pracy). Przy tym 51% uznało się za zdolnych do samodzielnego poszukiwania pracy a 30% - za zdolnych z czyjąś pomocą). Jednak jedynie 7% osób badanych zdecydowało się na skorzystanie z Punktu Aktywizacji Zawodowej. Wskazuje to na potrzebę położenia większego nacisku na uruchamianie programów aktywizacji zawodowej dostosowanych do możliwości osób przewlekle chorujących psychicznie oraz skuteczniejsze motywowanie ich do podejmowania aktywności zawodowej.

Podsumowując: można uznać, że dobre funkcjonowanie większej części badanych wiąże się z ich udziałem w programach wsparcia. 

Wady badania

Wadą przeprowadzonych badań jest brak grupy kontrolnej i, w konsekwencji, oszacowania poziomu funkcjonowania społecznego osób, które nie uczestniczą w systemie rehabilitacji i wsparcia społecznego a następnie porównania wyników obu grup. Prowadzi to do trudności w ocenie, które z wyników są rezultatem działania tego systemu.

Pełny tekst artykułu znajduje się pod adresem internetowym: http://www.ppn.ipin.edu.pl/archiwum/2009-zeszyt-1/funkcjonowanie-spoleczne-osob-przewlekle-chorych-psychicznie-uczestniczacych-w-srodowiskowych-programach-wsparcia-spolecznego.html